مکان‌یابی پایگاه‌های مدیریت بحران در بافت‌های تاریخی شهری (نمونۀ موردی: بافت تاریخی شهر شیراز)

مقدمه: بافت­های تاریخی به علت فرسودگی شدید کالبدی، ناپایداری سازه­ای و دسترسی نامناسب به هنگام وقوع حوادث، به یکی از آسیب­پذیرترین بافت­های شهری به هنگام وقوع بحران تبدیل شده‌اند و از این‌رو مکان‌یابی پایگاه‌های مدیریت بحران در آنها ضروری به نظر می­رسد. در این پژوهش مکان‌یابی پایگاه‌های مدیریت بحران در بافت تاریخی شهر شیراز در دستور کار قرار گرفته است. روش: پژوهش کاربردی حاضر توصیفی‌‌- تحلیلی است که به منظور مکان‌یابی پایگاه‌ها از ترکیب مدل FAHP و GIS و مقایسۀ زوجی معیارها، تعیین وزن معیارها و تهیۀ نقشه‌های لایه‌های اطلاعاتی استفاده شده­ است. برای محاسبۀ نرخ سازگاری در قضاوت‌ها نیز از روش گوگوس و بوچر استفاده شده است. یافته‌ها: معیارهای چهارگانه مطلوبیت کالبدی (دانه­بندی، پایداری، کاربری)، دسترسی­پذیری (نزدیکی، کریدوری، جاذبه، بینابینی و دسترسی)، همجواری با کاربری­های سازگار (فضای سبز، مراکز درمانی، مراکز انتظامی، آتش‌نشانی) و عدم همجواری با کاربری­های ناسازگار (تأسیسات خطرزا، ساختمان­های بلند­مرتبه) به عنوان عوامل مؤثر در مکان‌یابی پایگاه‌های مدیریت بحران شناخته شدند. معیارهای مطلوبیت کالبدی وعدم همجواری با کاربری‌های ناسازگار با وزن 356/0 و پس از آنها معیارهای دسترسی­پذیری با وزن 195/0 و همجواری با کاربری‌های سازگار با وزن 114/0 بیشترین اهمیت را در مکان‌یابی پایگاه‌های مدیریت بحران به خود اختصاص داده­اند. نتیجه­گیری: با توجه به فقدان دسترسی مطلوب، مناسب است معیار دسترسی­پذیری برای مکان‌یابی پایگاه‌های مدیریت بحران در بافت­ تاریخی در نظر گرفته شود. با هم­پوشانی نقشه‌های لایه‌های اطلاعاتی، دو گزینۀ کتابخانه حرم حضرت شاهچراغ و باغ موزه پارس به عنوان مکان استقرار پایگاه‌های مدیریت بحران در بافت تاریخی شهر شیراز معرفی شدند